Hoe kies je een rijk thema en waarom werk je met (prenten)boeken?

Samen een rijk thema kiezen

Een rijk, veelzijdig thema is een breed onderwerp dat je van diverse kanten kunt bekijken en waarin plaats is voor diverse deelonderwerpen. Zo’n thema staat minstens zes weken centraal in de kleutergroep. Je kunt samen met je groep het hoofdthema kiezen of vooral bij de keuze van de subthema’s de ervaringen en interesses van kleuters volgen. Je verzekert je zo van de betrokkenheid van je leerlingen en geeft ze de kans hun kennis en taalvaardigheid uit te bouwen.

Kies thema’s en boeken die aansluiten bij de brede interesse van kleuters

Thematisch werken in de kleutergroepen is natuurlijk heel gangbaar. Vaak staan thema’s als ‘herfst’, ‘de boerderij’, ‘het lichaam’ en ‘logeren’ op het rooster en komen deze ook terug bij het voorlezen, in creatieve verwerkingsopdrachten en tijdens spel. Er is vaak sprake van een ‘smal’ onderwerp en weinig verdieping. Kleuters doen daarmee vooral oppervlakkige (woord)kennis op.

Het is de moeite waard deze aanpak los te laten en te kiezen voor andere onderwerpen waar kleuters mee komen en zo’n onderwerp te verbreden. Kleuters hebben vragen over van alles: van aardbevingen tot insecten tot diepzeeduiken. Welk thema je samen ook kiest, je neemt ruim de tijd om alle aspecten te kunnen verkennen, ook met behulp van kwalitatief goede (prenten)boeken. Bij een goedgekozen thema zijn met gemak vijftien rijke (prenten)boeken te vinden. Andersom kan ook: op grond van een aantal (prenten)boeken die qua onderwerp bij elkaar passen, kies je als leerkracht een thema. Ook bij deze laatste werkwijze is het belangrijk te zorgen dat je leerlingen geïnteresseerd en betrokken raken.

Werken met boeken

Door het werken met boeken raken leerlingen vertrouwd met boeken, leren ze de functie van geschreven taal kennen en neemt hun belangstelling daarvoor toe. Lees een boek vaker voor en praat samen over het verhaal en de illustraties. Dan gaan kleuters een verhaal steeds beter begrijpen en leren ze de diepere betekenis van woorden. Door de taalrijkdom, ondersteund met beeld, en door het plezier dat leerlingen beleven aan voorlezen en het praten over het verhaal, zijn zeker prentenboeken een ideaal hulpmiddel om te werken aan geletterdheid bij kleuters. Kies daarbij wel voor prentenboeken met een rijke taal. Deze boeken hebben, naast een rijk taalgebruik, meer lagen en beschrijven ook gevoelens en gedachten. Hierdoor lenen ze zich goed voor diepgaande interactie.

Om leerlingen te laten kennismaken met de rijkdom van het boekenaanbod, is het goed om naast verhalende prentenboeken ook andere soorten teksten voor te lezen, zoals gedichten, informatieve prentenboeken, sprookjes en korte verhalen. Door het voorlezen van, praten en ‘schrijven’ over verhalende non-fictieboeken die aansluiten bij het centrale thema, breiden kleuters hun kennis van de wereld en woordenschat uit. Dit helpt ze bij het begrijpend luisteren en (later) het begrijpend lezen.

Boeken met een rijke taal bevatten meestal veel woorden die kleuters niet kennen. Door hetzelfde boek vaker voor te lezen, raken kinderen vertrouwd met nieuwe woorden. Door veel verschillende boeken bij het thema voor te lezen en te bespreken, komen woorden ook terug in verschillende contexten. Zo leren leerlingen stap voor stap de diepere woordbetekenis kennen.