Met welke formele activiteiten krijg je zicht op tekstbegrip?
De juiste toetsen kiezen
Je bent als school verplicht om de ontwikkeling van leerlingen te volgen met een leerlingvolgsysteem (LVS). Het is echter belangrijk je te beseffen dat er geen wettelijke eis is voor het minimum aantal af te nemen toetsen. Je mag zelf kiezen welke toetsen je afneemt: neem dus die toetsen af waarmee jij een goed beeld krijgt over de ontwikkeling van de leerlingen.
Met LVS-toetsen of andere toetsen kun je informatie verzamelen over tekstbegrip. Hierbij ligt de focus op de meetbare onderdelen van leesvaardigheid. Het is belangrijk dat zo’n toets een beeld van de verschillende begripsprocessen geeft:
- informatie opzoeken
- begrijpen
- evalueren en reflecteren
Wees dus kritisch op toetsen die slechts een of twee onderdelen meten.
Ga verder na in hoeverre toetsen natuurlijk leesgedrag uitlokken en of ze een variatie aan teksten gebruiken. Zijn het vooral losse teksten met meerkeuzevragen of ook open vragen? En moeten leerlingen informatie uit diverse teksten vergelijken? Wordt er vanuit een bepaald leesdoel getoetst, zodat leerlingen hun leesaanpak daarop moeten afstemmen? Zoek een instrument dat past bij je doel: een toets waarmee je echt inzicht krijgt in diep begrip, of – indien noodzakelijk – een toets die inzoomt op een deelvaardigheid omdat je daar een beter beeld van wilt krijgen.
Methode-onafhankelijke toetsen
Het is goed om bij methode-onafhankelijke toetsen erop te letten in hoeverre ze je voldoende informatie geven om passende vervolgacties te kunnen ondernemen. Kun je de toetsscores zo interpreteren dat je informatie krijgt over wat een leerling wel en (nog) niet beheerst? Of geeft de toets alleen informatie over de leerling ten opzichte van andere leerlingen (normgroepen)?
Voorbeelden van methodeonafhankelijke, genormeerde toetsen zijn:
- Cito Begrijpend Luisteren
- Cito Begrijpend Lezen
- BOOM LVS Begrijpend Lezen
- DiaTekst
- IEP LVS Lezen
Methodetoetsen
Bij het inzetten van een methodetoets is het erg belangrijk om jouw doel helder voor ogen te hebben: welke informatie wil je verzamelen, past de toets daarbij en heb je alle onderdelen van de toets nodig? Een andere belangrijke vraag is of de toets voldoende informatie biedt om passende vervolgacties te ondernemen.
De methodetoetsen meten meestal een bepaald aspect van leesbegrip dat is onderwezen, bijvoorbeeld de beheersing van aangeboden vaardigheden en strategieën. Daardoor scoren leerlingen op methodetoetsen vaak anders dan bij methodeonafhankelijke toetsen. Voor het interpreteren van deze verschillen is het dus belangrijk naar de inhoud van de toets te kijken: wat vraagt de toets van de leerling, hoe verhoudt zich dat tot jouw gegeven onderwijs, welk inzicht geeft jou dat?