Hoe werk je vakoverstijgend aan leesbegrip en kennisopbouw?
Inhoud centraal stellen
Bij vakoverstijgend werken kun je rijke teksten uit bijvoorbeeld je wereldoriëntatiemethode inzetten bij je leesonderwijs. Je kunt ook een stap verder gaan en begrijpend lezen niet als apart vak geven, maar integreren in het zaakvakonderwijs. Zo werk je tegelijkertijd aan leesbegrip en kennisopbouw. Hierbij gebruik je goede jeugdliteratuur, rijke zakelijke teksten en beeldmateriaal (foto’s, filmpjes) als aanvulling op of vervanging van methodeteksten.
Bij deze manier van werken zijn leerlingen in de eerste plaats bezig met de inhoud van een boek of tekst en niet met ‘losse’ leesoefeningen. Leesstrategieën, zoals herstelstrategieën die je inzet als je iets niet begrijpt (teruglezen of hardop lezen), komen wel aan bod, maar altijd in een betekenisvolle context en op het moment dat de lezer ze nodig heeft.
Kennis en leesbegrip zijn twee kanten van dezelfde medaille: hoe beter je een tekst begrijpt, hoe meer je ervan leert en hoe meer kennis je hebt, hoe beter je teksten kunt begrijpen. Door gelijktijdig te werken aan kennisopbouw en tekstbegrip sla je twee vliegen in één klap. Als team kun je besluiten zaakvak- en leesonderwijs helemaal te integreren of dat stapsgewijs te doen.
Stap voor stap naar een geïntegreerde aanpak
Effectief werken aan kennisopbouw, tekstbegrip en beleving omvat langere tijd werken aan een centraal, rijk thema, met gebruik van kinderboeken en andere rijke teksten. Dat doe je in groep 1 tot en met groep 8.
Wie vanaf groep 5 geïntegreerd wil werken aan wereldoriëntatie en begrijpend lezen kan kiezen voor het geleidelijk loslaten van de begrijpend leesmethode en de gangbare indeling in vakken. Dit kan door de volgende stappen te zetten:
- Verrijken van het tekstaanbod bij begrijpend lezen
Bekijk kritisch welke teksten je gebruikt uit de methode voor begrijpend lezen. Staat er bijvoorbeeld een interessante, rijke tekst in over een aansprekend onderwerp waar leerlingen nieuwe kennis uit kunnen halen? Zoek hier dan enkele uitdagende teksten en kinderboeken bij over hetzelfde onderwerp, en sla vervolgens minder interessante of minder geschikte teksten uit de methode over. - Het leesonderwijs laten aansluiten bij de zaakvakken
Vervang teksten uit de begrijpend leesmethode door rijke en uitdagende teksten uit bijvoorbeeld de geschiedenismethode en door bijpassende rijke kinderboeken. Zo werk je aan twee vakken tegelijk en kun je langer bij een tekst stilstaan en hier dieper op ingaan. - Integreren van kennisopbouw en leesonderwijs binnen een rijk thema
Kies voor een centraal, rijk thema dat vakgebieden verbindt en waaraan je langere tijd (minstens zes weken) werkt met de klas. Hierbij verzamel je geschikte zakelijke teksten en verhalende kinderboeken die de methodeteksten kunnen vervangen.
Met deze laatste aanpak bied je alle leerlingen optimale kansen om taal en kennis te ontwikkelen. Als de hele school uiteindelijk deze aanpak omarmt, zorg je samen voor een doorlopende, samenhangende en betekenisvolle leerlijn, waarbij de werkwijze herkenbaar en vertrouwd wordt voor leerlingen.